Η 18η Απριλίου κάθε χρόνου έχει ορισθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Χώρων (International Council of Monuments and Sites – ICOMOS) ως Παγκόσμια Ημέρα των Μνημείων και Χώρων. Η επέτειος αυτή αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση του κοινού στο σημαντικό θέμα της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Για το σκοπό αυτό διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο με πρωτοβουλία της ΟΥΝΕΣΚΟ και του ICOMOS κάθε μορφής εκδηλώσεις.
Το σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας των Μνημείων και Χώρων για το 2020 «Κοινοί Πολιτισμοί/Shared Cultures, Κοινοί Κληρονομιά/ Shared Heritage, Κοινή Ευθύνη/Shared Responsibility» είναι πλέον επίκαιρο εξ αιτίας της πανδημίας Covid-19 και με τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόζονται σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ευθύνη αντικατοπτρίζει το παγκόσμιο πλαίσιο της κληρονομιάς ως μέρος της πολιτιστικής ταυτότητας σε μια περίοδο ταχείας μετατόπισης του πληθυσμού, σύγκρουση και περιβαλλοντική αβεβαιότητα. Το θεματική ενότητα αναγνωρίζει ότι η κληρονομιά – είτε είναι χώροι, τοπία, πρακτικές ή συλλογές – συνδέονται και εκτιμάται από πολλές και διαφορετικές ομάδες και κοινότητες. Έτσι το γενικό θέμα ασχολείται με τις σχέσεις μεταξύ πολιτισμών ή πολιτιστικές ομάδες και τη συλλογική τους ευθύνη για την φροντίδα και διαφύλαξη της μνήμης του ανθρώπου, των σημαντικών χαρακτηριστικών, νοήματα και αξίες της κληρονομιάς.
Το Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατέχει δυο μοναδικές Έδρες ανά το παγκόσμιο, την Έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ (UNESCO Chair on Digital Cultural Heritage) και την Έδρα του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Χώρου στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά (ERA Chair on Digital Cultural Heritage), ως αναγνώριση του σπουδαίου έργου που επιτελεί. Η αναγνώριση του παγκόσμιου ρόλου του Εργαστηρίου, επιβεβαιώνει, όχι μόνο την αξία του σε διεθνές επίπεδο, αλλά και τη συστηματική, μεθοδική, πρωτοπόρα και καινοτόμα εργασία του, όλα αυτά τα χρόνια, καθιστώντας την Κύπρο, κέντρο εξελίξεων στον χώρο της Εκπαίδευσης, Επιστήμης, Καινοτομίας, Έρευνας και της διαμόρφωσης της παγκόσμιας πολιτικής στη διαχείριση και διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου.
Η ομάδα του Εργαστηρίου Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, με αφορμή την συγκεκριμένη επέτειο, αποφάσισε να παρουσιάσει στο κοινό, δείγμα της καινοτόμας και εντελώς δωρεάν κοινωνικής του προσφοράς στην Κύπρο, το οποίο συνδράμει αδιαμφισβήτητα στην προστασία και διαφύλαξη της ιστορίας και μνήμης της πατρίδας μας, που είναι και η ψηφιακή καταγραφή και τεκμηρίωση της εκκλησίας της Παναγίας της Ασίνου, της Εγκλείστρας του Αγίου Νεοφύτου, των Μεσαιωνικών Κάστρων (Πάφου, Κολοσσίου, Λεμεσού, Λάρνακας) και Πύργων (Αλαμινού, Περβολιών, Πύλας και Ξυλοφάγου) της Κύπρου, του ιστορικού αρχείου της Τράπεζας Κύπρου αλλά και πληθώρα άλλων αρχείων όπως Δήμων, Κοινοτήτων και Θρησκευτικών Ομάδων. Σημειώνεται επίσης, πως η Έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ, υπέγραψε ακόμη τρία μνημόνια συνεργασίας για ψηφιοποίηση του ιστορικού αρχείου του Αθλητικού Ποδοσφαιρικού Ομίλου ΑΠΟΛΛΩΝ Λεμεσού, της θρησκευτικής ομάδας των Μαρονιτών της Κύπρου, της εκκλησιαστικής επιτροπής της Παναγίας της Καρμιώτισσας, Πάνω Πολεμιδιών στη Λεμεσό και της Ιεράς Μονής Χρυσορρογιάτισσας στην Πάφο.
Η διαδικασία της ψηφιοποίησης συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην προώθηση της εξέχουσας σημασίας που κατέχει η πολιτιστική κληρονομιά στην εξέλιξη της πορείας του ανθρώπου. Η ψηφιακή αποτύπωση και η ακριβής μοντελοποίηση καταγράφει και τεκμηριώνει χώρους και μνημεία αρχαιολογικού, εθνογραφικού, θρησκευτικού και οποιουδήποτε άλλου ενδιαφέροντος, προβάλλει την πλούσια πολιτιστική παρακαταθήκη και την κάνει εύκολα προσβάσιμη στο ευρύ κοινό αλλά και συμβάλλει στην αέναη διατήρηση, διαφύλαξη, προστασία και παρουσίασή της προς εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των μελλοντικών γενεών. Συνεπώς η ψηφιακή αναπαράσταση κάθε είδους μνημείου αποτελεί ένα μοναδικό εργαλείο για τη διάσωση όχι μόνο του εθνικού αλλά και του παγκόσμιου πολιτιστικού πλούτου.
Σημαντική ερευνητική δραστηριότητα με προσφορά ποιοτικών θέσεων εργασίας
Η προσφορά του Εργαστηρίου και φυσικά του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, σε εθνικό, πλέον, επίπεδο, κρίνεται ως σημαντική, αφού από το έτος 2013 και μέχρι σήμερα, διεκδίκησε, με πλήρη επιτυχία και σε άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, για την Κύπρο, δεκατρία (13) από τα πιο καινοτόμα έργα του Ορίζοντα 2020 της ΕΕ στο τομέα της πολιτιστικής κληρονομίας, ύψους €7,5 εκ. Έτσι καθίσταται οικονομικά εντελώς ανεξάρτητο από τις οποιεσδήποτε χρηματοδοτήσεις της ΚΔ και επίσης πρωτοπορεί σε εθνικό επίπεδο στην τροφοδότηση μοναδικού υλικού στην Ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana. Η διεκδίκηση Ευρωπαϊκών πόρων και η υλοποίηση, με τον καλύτερο τρόπο, όλων των έργων, όχι μόνο παράγει εξαιρετικό, εθνικής σημασίας, έργο για την Κύπρο, αλλά δίνει ευκαιρίες απασχόλησης και σταδιοδρομίας σε δεκάδες νέους επιστήμονες, οι οποίοι εργάζονται σε ένα υψηλής ποιότητας περιβάλλον έρευνας και καινοτομίας.
Δρ. Μαρίνος Ιωαννίδης
Διευθυντής Έδρας της ΟΥΝΕΣΚΟ και Συντονιστής Έδρας του Ερευνητικού Χώρου στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕ.ΠΑ.Κ.).
