Η 18η Απριλίου κάθε χρόνου έχει ορισθεί από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Χώρων (INTERNATIONAL COUNCIL OF MONUMENTS AND SITES – ICOMOS) ως Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Χώρων. Η επέτειος αυτή αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση του κοινού στο σημαντικό θέμα της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Φέτος, η ομάδα του Εργαστηρίου Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (www.digitalheritagelab.eu), παρουσιάζει δείγμα της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης της εκκλησίας της Παναγίας της Καρμιώτισσας που βρίσκεται στον οικισμό των Πάνω Πολεμιδιών στη Λεμεσό, με τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Αξίζει να αναφερθεί πως το Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατέχει δυο μοναδικές έδρες ανά το παγκόσμιο, την Έδρα της UNESCO και την Έδρα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, ως αναγνώριση του σπουδαίου έργου που επιτελεί.
Η ψηφιοποίηση του ναού έγινε σε συνεργασία με ομάδα ερευνητών του εργαστηρίου Χαρτογραφίας, Φωτογραμμετρίας και Τηλεπισκόπησης της Σχολής Πολιτικής Μηχανικής και Γεωδαισίας του Πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνα, Σλοβενία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος κινητικότητας Erasmus+ για διδασκαλία και εξάσκηση. Η ομάδα των ερευνητών απαρτιζόταν από τους Δρ. Dejan Grigillo, Δρ. Klemen Kozmus Trajkovski, Δρ. Tilen Urbančič και Δρ. Dušan Petrovič και τα μέλη του εργαστηρίου, Δρ. Μαρίνο Ιωαννίδη, Δρ. Κυριάκο Ευσταθίου, Δρ. Μαρία Σκορδή, Βασίλη Αθανασίου και Μαρία Κατίρη.
Η ψηφιοποίηση της εκκλησίας της Παναγίας Καρμιώτισσας πραγματοποιήθηκε με χρήση εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας για 3Δ ψηφιακή σάρωση και αποτύπωση αλλά και μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones). Στη συνέχεια τα δεδομένα έτυχαν επεξεργασίας με αποτέλεσμα την εξαγωγή του ακριβούς 3Δ μοντέλου του ναού.
Ο ναός ανεγέρθηκε στα τέλη του 13ου – αρχές 14ου αιώνα από μοναχούς του τάγματος των Καρμηλιτών, οι οποίοι κατέφυγαν στη Κύπρο μετά την εκδίωξή τους από την Παλαιστίνη λόγω των Σταυροφοριών. Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι στη συγκεκριμένη θέση αναπτύχθηκε ένας οικισμός λόγω της ύπαρξης ενός κεφαλόβρυσου, αντίστοιχου εκείνου της Κυθρέας. Μέσα από πετρόκτιστο αυλάκι, το νερό ή αγίασμα μεταφερόταν στο κέντρο της Λεμεσού, στην Εκκλησία της Αγίας Νάπας. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Παναγία Ελεούσα και αποτελεί μέρος ενός παλαιού μοναστηριού. Το μνημείο φέρει στοιχεία γοτθικής αρχιτεκτονικής και ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής χωρίς αψίδα, επιστεγασμένη με οξυκόρυφη καμάρα και δυο παρεκκλήσια στη βόρεια πλευρά, τα οποία σήμερα απαντούν σε ερειπωμένη μορφή.
Η διαδικασία της ψηφιοποίησης συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην προώθηση της εξέχουσας σημασίας που κατέχει η πολιτιστική κληρονομιά στην εξέλιξη της πορείας του ανθρώπου. Η ψηφιακή αποτύπωση και η ακριβής μοντελοποίηση καταγράφει και τεκμηριώνει χώρους και μνημεία αρχαιολογικού, εθνογραφικού, θρησκευτικού και οποιουδήποτε άλλου ενδιαφέροντος, προβάλλει την πλούσια πολιτιστική παρακαταθήκη και την κάνει εύκολα προσβάσιμη στο ευρύ κοινό αλλά και συμβάλλει στην αέναη διατήρηση, διαφύλαξη, προστασία και παρουσίασή της προς εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των μελλοντικών γενεών. Συνεπώς η ψηφιακή αναπαράσταση κάθε είδους μνημείου αποτελεί ένα μοναδικό εργαλείο για τη διάσωση όχι μόνο του εθνικού αλλά και του παγκόσμιου πολιτιστικού πλούτου.
